POLJSKA: Ekonomsko usporavanje je već vidljivo u transportu. Početkom godine, poljske-transportere čeka “stangflacija”?!?

Posljednjih mjeseci, suočeni s sve izraženijim ekonomskim usporavanjem, mnogi nositelji i analitičari pitali su se kako će izgledati blagdanska sezona. Hoće li tradicionalno potrošačko ludilo ponovo biti vidljivo na transportnom tržištu, ili će prevladati pad potrošnje? Analiza transporta na spot tržištu pokazuje da su praznici u Evropi bili dosta skromniji nego godinu dana ranije.

Praznici skromni kao i uvijek

Što se tiče potražnje za transportom, kraj 2022. godine razlikovao se od prethodnih godina, kao i od tradicionalnog ponašanja na tržištu. Novembar i decembar (a posebno poslednji mesec u godini) oduvek su bili karakterisani povećanom potražnjom u odnosu na prethodne mesece. U 2022. godini, međutim, u jesen je transportni sektor počeo osjećati ono što analitičari najavljuju nekoliko mjeseci – jasan pad proizvodnje, potrošnje i, posljedično, narudžbi za prijevoznike.

Analiza šest glavnih izvoznih ruta iz Poljske ne ostavlja sumnju da li se već suočavamo sa ekonomskim usporavanjem. Iako je decembarska potražnja za prevozom u decembru bila očigledno veća nego u novembru na svih šest analiziranih ruta, 2022. godine izgledalo je sasvim drugačije.

Na relaciji za Nemačku i Italiju potražnja za transportnim uslugama bila je praktično na istom nivou kao i mesec dana ranije, a u češkom pravcu još niža nego u novembru. Takođe, upoređujući indeks tražnje iz decembra 2022. godine sa istim mesecom 2021. godine, vidimo da je definitivno niži u svim pravcima osim u Francuskoj. U nekim slučajevima, indeks je prepolovljen ili skoro prepolovljen.

Još jedno upečatljivo pitanje je činjenica da, iako je decembarski indeks tražnje u 2021. godini bio na višem nivou nego u oktobru i septembru, 2022. godine prevoznici su imali manje narudžbi nego u prvim nedeljama nakon praznika. To odgovara mnogim glasovima sa tržišta da su signali ekonomskog usporavanja materijalizovani tek u oktobru u vidu manje tereta.

Indeks potražnje za transportom za vozila > 16 t (bodovi)

	Oktobra 2022.	Novembra 2022.	Decembra 2022.	Listopad 2021.	Novembra 2021.	Decembra 2021.
Poljska-Njemačka	105	62	64	104	93	114
Poljska-Holandija	114	62	97	127	113	158
Poljska-Češka Republika	98	89	84	115	130	132
Poljska-Francuska	108	81	101	99	89	105
Poljska-Italija	174	91	92	161	165	198
Poljska-Ujedinjeno Kraljevstvo	57	42	64	84	70	89

Povećana dostupnost vozila

Zanimljiv fenomen može se vidjeti i u analizi dostupnosti transportnih kapaciteta. To je u korelaciji sa trendovima u indeksu potražnje. Od šest ruta analiziranih u decembru 2022. godine, snabdevanje transportom… povećana u pet pravaca. To je upravo suprotno od decembra 2021. godine. U to vreme, u pet pravaca, dostupnost transportnih kapaciteta bila je manja iz meseca u mesec. U to vreme, izuzetak je bila Velika Britanija, ali bilo je promena u vezi sa propisima posle Bregzita i pandemijskim ograničenjima.

Važno je napomenuti da je u poslednjem mesecu 2022. godine indeks snabdevanja bio na očigledno višem nivou nego u decembru 2021. godine u svim pravcima. Ova povećana dostupnost vozila bila je zbog jasno smanjene potražnje za uslugama prevoznika.

Srednji indeks transporta za vozila > 16 t (bodovi)

	Oktobra 2022.	Novembra 2022.	Decembra 2022.	Oktobra 2021.	Novembra 2021.	Decembra 2021.
Poljska-Njemačka	143	146	135	108	108	93
Poljska-Holandija	131	131	146	137	133	131
Poljska-Češka Republika	143	146	153	102	101	85
Poljska-Francuska	135	125	142	108	105	97
Poljska-Italija	123	135	140	145	144	133
Poljska-Ujedinjeno Kraljevstvo	118	106	134	109	110	120

Kraj skupljeg transporta

Poslednjih nekoliko meseci 2022. godine doneli su preokret u rastućem trendu u stopama. Nakon nekoliko kvartala redovnih povećanja, nakon praznika trend rasta usporio je. Štaviše, novembar je doneo smanjenje indeksa stope na svih šest analiziranih ruta. U decembru se indeks stope ponovo oporavio na spot tržištu, ali su to bili mnogo slabiji rast nego 2021. godine. Na primer, u najzanimljivijem nemačkom pravcu poljskih prevoznika u decembru 2022. godine, indeks je skočio za 3 boda na 141 poen, a godinu dana ranije indeks je u decembru iznosio 139 poena u odnosu na 122 poena u novembru.

Slično tome, došlo je i do prigušenog povećanja na drugim rutama. U slučaju rute prema Seni i Italiji, povećanje indeksa bilo je jedva primjetno, jer je bio 1 bod.

U slučaju stope mogu se uočiti dva fenomena. Prvo, uprkos porastu u decembru u odnosu na novembar na svim linijama, indeks cena transporta bio je ispod nivoa zabeleženog u oktobru 2022. godine. Ovo je suprotna situacija nego godinu dana ranije, kada je jasno povećanje stopa tokom vruće praznične sezone gurnulo indeks na vrednosti veće od dva meseca ranije.

Drugo, u nekoliko slučajeva, indeks stope u decembru 2022. godine bio je sličan onom iz prethodne godine. To bi ukazivalo na to da su povećanja stopa iz prve polovine 2022. godine već nadoknađena slabljenjem tražnje u drugom delu godine, a posebno u poslednjem kvartalu. Gledajući rutu za Nemačku, očitavanje iz decembra 2022. godine na nivou od 141 poen nešto je više od 139 poena zabeleženih u decembru 2021. godine. Slično tome, indeksi u pravcu Velike Britanije i Holandije su slični.

Indeks srednje stope transporta za vozila > 16 t (pts)

	Oktobra 2022.	Novembra 2022.	Decembra 2022.	Oktobra 2021.	Novembra 2021.	Decembra 2021.
Poljska-Njemačka	148	138	141	122	122	139
Poljska-Holandija	140	130	135	123	122	133
Poljska-Češka Republika	148	131	140	119	117	132
Poljska-Francuska	145	136	137	122	120	127
Poljska-Italija	130	123	124	107	101	118
Poljska-Ujedinjeno Kraljevstvo	149	142	144	129	130	143

 

Potražnja se zamrzne

Kada su u pitanju očekivanja i prognoze za početni period nove godine, decembar, hladan po broju narudžbi, nažalost ne sluti na dobro ako pogledamo trendove iz prethodnih godina.

Januar je tradicionalno manje naporan mesec za prevoz od decembra. Analizirajući potražnju u januaru 2022. godine u odnosu na decembar i jesen 2021. godine, naših šest glavnih ruta jasno pokazuju pad potražnje za uslugama prevoznika. Na primer, u nemačkom pravcu govorimo o smanjenju sa 114 poena u decembru 2021. na 79 poena mesec dana kasnije.

Najmanje smanjenje relativno dogodilo se na ruti za Francusku, a još uvijek govorimo o 105 bodova u prazničnom mjesecu i 86 bodova u prvom mjesecu 2022. godine.

Analizirajući istorijske podatke, možemo zaključiti da u prvom mesecu 2023. godine neki prevoznici neće imati previše narudžbi. U mnogim slučajevima, indeksi iz januara 2022. slični su onima iz decembra 2022. godine, što pokazuje obim pada potražnje jer je obično praznični mesec bio očigledno prometniji za transportne kompanije. Ako pretpostavimo da će ovogodišnji januar biti sličan tipičnom prvom mesecu u godini, onda zaista možemo govoriti ne o hladnoći, već o mrazu na tržištu.

Cene padaju, cene rastu

Pored toga, gledajući prethodnu godinu, januar 2022. godine doneo je pad indeksa stope u odnosu na prethodni praznični mesec. Ako bi se stope ove godine ponašale slično, može se očekivati da će nastaviti da padaju početkom godine zbog niske potražnje. I imajući u vidu da će u februaru stupiti na snagu embargo EU na naftne derivate iz Rusije, što će verovatno rezultirati skokom cijena dizel nafte, mnoge prevoznike će dovesti u veoma tešku situaciju.

S jedne strane, tržište će forsirati niže stope, s druge strane, operativni troškovi prevoznika će rasti. I to je nezavidna situacija, posebno za mala transportna preduzeća.