| DEFINICIJE LOGISTIKE
|
U vojnoj terminologiji, logistika se pojavljuje u davna vremena, a njena geneza se vezuje za francusku reč loger što u prevodu znači plasiranje, snabdjevanje, smještanje. Prvi put u naučnom referatu o vojnoj strategiji, logistiku kao pojam, koristi francuski general Baron de Jomini (1779 – 1896). U drugom svjetskom ratu, u angloameričkom jeziku logistika se upotrebljava kao pojam planiranja i upravljanja procesima dostave i snabdjevanja vojnih trupa. Početkom sedamdesetih godina, termin logistika ulazi u naučnu i praktičnu primjenu svih disciplina koje se bave problemima kretanja materijala, ljudi, energije i informacija. |
| Razlike | Razlika između vojne i privredne logistike se ogleda prvenstveno u cilju:
w vojna logistika – strateški, politički cilj w privredna logistika – ekonomski, privredni cilj Razlika između vojne i privredne logistike se ogleda prvenstveno u cilju: w vojna logistika – strateški, politički cilj w privredna logistika – ekonomski, privredni cilj
|
| Logistika obuhvata sve aktivnosti preko kojih se odvija prostorna i vremenska transformacija robe, njene količine i strukture. Ove transformacije čine logističku determinantu cjelokupnog protoka robe koji je planiran, upravljan, realizovan i kontrolisan. Sve aktivnosti treba međusobno uskladiti da bi se obezbjedio efikasan protok robe od mjesta otpreme do mjesta prijema. |
| PFOHL [80] | Logistika obuhvata sve aktivnosti preko kojih se odvija prostorna i vremenska transformacija robe, njene količine i strukture. Ove transformacije čine logističku determinantu cjelokupnog protoka robe koji je planiran, upravljan, realizovan i kontrolisan. Sve aktivnosti treba međusobno uskladiti da bi se obezbjedio efikasan protok robe od mjesta otpreme do mjesta prijema. |
| PERIŠIĆ [74] | Logistika čini sistem aktivnosti koje omogućavaju oblikovanje, projektovanje, usmjeravanje, vođenje i regulisanja protoka robe (materijala i proizvoda), energije i informacija unutar i između sistema. Sa aspekta kretanja robe logistika se može definisati kao skup svih djelatnosti kroz koje se u određenom sistemu vrši oblikovanje, projektovanje, upravljanje i kontrola postupka na području manipulisanja, skladištenja i transporta robe. |
| COUNCIL LOGISTICS MANAGEMENT (CLM)
Američko društvo za logistiku |
Logistika je termin koji opisuje procese planiranja, izvršenja i kontrole efikasnosti tokova i zaliha sirovina, poluproizvoda u procesu proizvodnje, gotovih proizvoda i povezanost informacija od mjesta izvora do tačke potrošnje,sve u cilju prilagođavanja zahtjevima kupaca, klijenata. Ove aktivnosti mogu obuhvatati i servisiranje, opsluživanje kupaca, prognozu tražnje, distribuciju informacija i komunikacijske veze, upravljanje zalihama, manipulacije sa robom, planiranje redoslijeda realizacije procesa, snabdjevanje dijelovima i servisnu podršku, izbor lokacije fabrika, skladišta i opreme, pakovanje, vraćanje robe na doradu, transport i smještanje otpadaka, saobraćaj i transport, skladištenje i zalihe.
Zbir parcijalnih optimuma ne mora da znači konačni optimum.
|
| Evropska asocijacija za logistiku | Logistika je organizacija za planiranje, kontrolu i realizaciju robnih tokova od mjesta nastanka do mjesta prodaje preko proizvodnje i distribucije do krajnjeg korisnika sa ciljem zadovoljenja zahtjeva tržišta uz minimalne troškove i minimalne investicije.
|
| Logistika je organizacija za planiranje, kontrolu i realizaciju robnih tokova od mjesta nastanka do mjesta prodaje preko proizvodnje i distribucije do krajnjeg korisnika sa ciljem zadovoljenja zahtjeva tržišta uz minimalne troškove i minimalne investicije.[1]
|
|
| Council of Logistics Management | Logistika se može definisati i kao: zadaci u distribuciji, nabavci i dostavljanju proizvoda radi njihovog stavljanja na raspolaganje korisnicima direktno i neposredno i kao nauka o strukturama, sistemima, tokovima i procesima za efikasno i fleksibilno dostavljanje objekata korisnicima. Logistika kao nauka dolazi iz SAD-a – shvaćena je kao sistem toka robe, materijala i energije koji povezuje snabdjevanja tržišta sa proizvodnim i potrošačkim mjestima. Sistemski elementi logistike su ljudi, dobra i informacije. |
| Američka definicija: “ logistika je onaj dio procesa lanca snabdjevanje koji planira, uvodi i kontroliše uspješan, efikasan tok i zalihe proizvoda, usluga i informacija od tačke izvora do tačke potrošnje, da bi se ispunili zahtjevi kupaca.
Ovo je bio pristup definisanja logistike koji se zasniva i poziva na orijentaciji na tok |
Svrha logistike i razlozi za uvođenje |
Logistikom se biraju funkcijska, organizacijska, lična, materijalna i druga sredstva za poboljšanje tokova dobara i vrijednosti u preduzeću čime ona postaje integrisana funkcija preduzeća. Svrha logistike je troškovno povoljnija proizvodnja i distribucija te postizanje konkurentskih prednosti, te stalno usavršavanje protoka roba, dobara i informacija kroz preduzeće. Ciljevi logistike su smanjenje zaliha, skraćenje vremena protoka dobara i informacija te skraćenje vremena reakcija na naloge kupaca (rokova isporuke).
Komponente logistike: privredna, vrijednosna (koliko) – tržište traži se u sve kraćim razdobljima izlazi s novim i sve raznovrsnijim proizvodima – isporuka u sve kraćem roku sve manjih količina, tehnička (kako uskladištiti, transportovati, pakovati) – bolji transportni i skladišni sistemi, informacijska (što je kriterij za odlučivanje) – priprema i distribucija podataka unutar i izvan preduzeća – elektronski-ict integrirana logistika.
Za ispunjavanje svih zahtjeva potrebni su logistički postupci koji povezuju sve komponente što se postiže ukupnom koncepcijom – zbog čega logistika postaje sastvani dio politike uspješnosti preduzeća. Na razvoj logistike najviše je uticala globalizacija privrede na proizvodnom i distributivnom području. |
|
Pojam logistike
Pojam logistike |
Logistika je višeznačajan pojam – Porijeklo riječi ”logistika” – može biti trostruko – od grčke riječi ”lego” – zamisliv, i ”logik” – proračunat, logički misleći te francuske ”loger” – zbrinjavanje gosta …
DEFINICIJE: Opšta: «Pod logistikom se podrazumjeva ukupnost aktivnosti u postavljanju, osiguranju i poboljšanju raspoloživosti svih osoba i sredstava koje su pretpostavka, prateća pomoć ili osiguranje za tokove unutar jednoga sistema».
Definicija poslovne logistike: «Logistika preduzeća je ukupnost zadataka i mjera koji proizlaze iz ciljeva preduzeća, a odnose se na optimalno osiguravanje materijalnih, informacijskih i vrijednosnih tokova u restruktuiranom i reformisanom procesu preduzeća». Robni tokovi imaju svoja obilježja: vrsta robe, asortiman, pojavni oblik robe, mjesto nastanka, mjesto završetka, količina, zakon nastanka i specifični zahtjevi za realizacijom. Definicija logistike data od strane vazdušnih snaga SAD-a (US Air Force) pojmovno određuje logistiku na sljedeći način (Johansson, 2006): „Nauka planiranja i organizacije pokreta i snabdjevanja vojnih trupa“
U svom najsloženijem obliku, logističke vojne operacije obuhvataju: a) oblikovanje i razvoj, nabavku, skladištenje, kretanje, distribuciju, održavanje, evakuaciju i dispoziciju materijala; b) kretanje, evakuaciju i hospitalizaciju ljudstva; c) akviziciju ili izgradnju, održavanje, operatizaciju i dispoziciju objekata i d) akviziciju ili pružanje usluga.“ ( izvor: http://www.aflma.hq.af.mil)
Logistika se može raščlaniti na:
Pod logistikom se podrazumjeva UPRAVLJANJE FIZIČKOM DISTRIBUCIJOM MATERIJALA I PROIZVODA, ILI SPOLJNI TOK KRETANJA PROIZVODA OD PROIZVOĐAČA DO POTROŠAČA, UKLJUČUJUĆI I INFORMACIJE KOJE SLUŽE USPJEŠNOM OBAVLJANJU SVIH DJELATNOSTI KOJIMA SE ONA BAVI. Efikasnost poslovanja pred logistiku postavlja zadatke da se tačka prijema snabdjeva od tačke isporuke pravim proizvodom u pravom stanju, u pravo vrijeme, na pravom mjestu uz minimalne troškove. (zahtjevi «4 r’ s»)
|
| Poslovna logistika | Logistika se nalazi u presjeku različitih stručnih disciplina kao multidisciplinarna oblast. Svaki napredak i razvoj u bilo kojoj od tih oblasti se reflektuje na razvoj logistike, a njen razvoj impulsivno, povratno djeluje na razvoj ostalih disciplina, što u zatvorenom iterativnom krugu predstavlja činilac sveukupnog privrednog razvoja. Logistika je dobila epitet naučnog faktora razvoja tržišne privrede ekonomski najmoćnijih zemalja u svijetu.
U okvire poslovne logistike ulaze izvršni poslovi – u području nabavke i snabdjevanja, isporuke u skladište, unutrašnjeg transporta, rukovanja sirovinama, robom, poluproizvodima i sl. te primjena modela odlučivanja o obavljanju tih aktivnosti. Zadaci poslovne logistike: – protežu se na cijelo preduzeće, a ne samo kroz jednu poslovnu funkciju. Kao nauka poslovna logistika predstavlja ekonomsku discigasu i dio nauka o upravljanju koja proučava tokove i preobrazbu ekonomskih sadržaja u okviru preduzeća. Logistika je dobila epitet naučnog faktora razvoja tržišne privrede ekonomski najmoćnijih zemalja u svijetu. |
| LOGISTIČKI PRINCIPI
|
Za potpuno razumjevanje, logistike, a samim tim i upravljanja lancima snabdjevanja, polazna tačka je međusobne veze materijalnih, energetskih i informacionih tokova, koji su podloga logističkih principa koji uvode u novom format termine koordinacije i integracije, preko kojih se prostorno, vremenski i kvalitativno transformišu robni tokovi u procesu reprodukcije.
Bazični – temeljni logističkih principa:
|
| Značenje poslovne logistike | Logističke aktivnosti su stare hiljadama godina, a datiraju iz prvog perioda organizovane trgovine, ali kao polje izučavanja pažnju je privukla, te početkom 1900.-ih, kada je način isporuke polјoprivrednih proizvoda poslužio kao podrška u organizovanju poslovnih strategija i načina korišćenja beneficija u određenom vremenu na određenoj lokaciji.Razvoju logistike doprinio je napredak u tehnologiji informacionih sistema u smislu naglašavanja na uslugu kupcima, na rastuću prepoznatljivost nužnosti sistemskog pristupa i upravljanja troškovima kako bi logistika postala strateški alat u takmičenju na globalnom tržištu. Logistikom se postižu racionalnosti u poslovanju, a na tržištu konkurentske prednosti zbog kraćih rokova nabavke, veće fleksibilnosti proizvoda i sl. Osim toga, logistikom se usvaja i nov način razmišljanja u preduzeću prema kojem treba postaviti materijalne, vrijednosne i informacionetokove. Oni se, dakle, sveobuhvatno sagledavaju, od nabavke preko konstrukcije i proizvodnje pa do prodaje i kupca.
Značenje poslovne logistike ima trend rasta tako da početkom 90-ih godina ima daleko veći značaj nego prije. Logistički troškovi su vrlo značajna stavka u svim privredama, a negdje se kreću i oko 50% od cijene koštanja proizvoda. Oni variraju od grane do grane te se u SAD-u kreću od oko 4,4% u farmaceutskoj do 32% u prehrambenoj industriji.
Marketing određuje što treba prodati i proizvesti, proizvodnja određuje ulaganja, a logistika osigurava raspoloživost proizvodnih dobara i informacija u pravim količinama, u pravoj kvaliteti, u pravo vrijeme i na pravom mjestu. |
- LOGISTIČKI SISTEMI
| Pojam logsitički sistem | Da bi smo precizno definisali teoriju sistema, a time i logističke sisteme, potrebno je da predočimo važnije podsisteme logističkog sistema, s ciljem uočavanja poveznica i shvatanja logističkih sistema ponaosob i potrebe njihovog uvezivanja, Tako je bitno da se osvrnemo na definicije pojma i strukture logističkog sistema, megalogističkih sistemi, globalno logistički sistemi, makrologistički sistemi, metalogistički sistemi, interlogistički sistemi, intralogistički sistemi servisnoloistički sistemi, informacijski logistički isstemi, menadžment logističkih sistema, privredni logistički sistemi, transportni logistički isstemi i sistemi održivog razvoja.[3] |
| Logistički sistem predstvalja sistem međusobno, svrsishodno povezanih i međuuticajnih podsistema i elemenata koji, pomoću logističke infrastrukture, logističkog intelektualnog kapitala, privrednih i društvenih resursa , olakšavaju i omogućavaju funkcionalno i efekisano povezivanje svih podsistema, pod procesa, savladavanja prostornih i vremenskih transformacija materijalnih dobara, stvari, poluproizvoda, repromaterijala, živih životinja, kapitala, informacija, transfera ljudi i kapitala, na putu od pošiljaoca do primaoca, od proizvođača do potrošača, preko skladišnih, robnih i drugih terminala uz korištenje logističke podrške drugih podsistema, ali s ciljem da se uz minimalne uložene potencijale, utoršak energije i resursa ostvari maksimalno zadovoljenje tržišta, korisnika usluga sistema isl. [4]
Jednostavnija definicija „Logističkog sistema predstavlja opšti ili univerzalni logistički sistema međusobno svrsishodno povezanih i i međuuticajnih podsistema i elemenata koji, pomoću logističke infrastrukture, uz angažman visokosofisticirane logističke industrije omogućuje uspješnu, produktivnu i racionalnu logističku proizvodnju logističkih proizvoda.“[5] |
[1] Evropska asocijacija za logistiku
[2] Richard C. Owens, Jr. Timothy Warner.: Concepts ofLogistics SystemDesign, Owens, Richard C., Jr., and Timothy Warner. 2003, p.43-46.
[3] ZELENIKA, R.: Logistički sustavi, Ekonomski fakultet u Rijeci, Rijeka 2005.
[4] PEULIĆ, V.: Integralni sistema upravljanja logističkim sistemima u BiH, Infokom 2011.
[5] ZELENIKA, R.: Logistički sustavi, str 214, Ekonomski fakultet u Rijeci, Rijeka 2005
